Odpowiedzialność z tytułu ubezpieczenia OC, gdy pojazd nie pełni funkcji komunikacyjnej

Przeczytaj także: Wypadek na rajdzie ulicznym. Czy obowiązkowe ubezpieczenie OC chroni wszystkich poszkodowanych?

Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt II CSK 1008/22 wskazał, na brak celowości rozróżniania faz ruchu pojazdu w sytuacji, gdy nie jest możliwe jego ścisłe ustalenie, przypominając o szerokim ujęciu ruchu pojazdu w art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Zaznaczyć należy, że przywołany art. 34 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu obejmuje również szkodę powstałą podczas i w związku z:

• wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego;
• bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu mechanicznego;
• zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego.

Przytoczone orzeczenie to kontynuacja linii orzeczniczej Sądu Najwyższego wyrażonej m.in. w uchwale 7 sędziów z dnia 14 stycznia 2022 roku, sygn. akt III CZP 7/22, zgodnie z którą odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń wynikająca z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje szkody wyrządzone w wyniku pracy urządzenia zamontowanego w pojeździe także wtedy, gdy w chwili wyrządzenia szkody pojazd nie pełnił funkcji komunikacyjnej (art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – jedn. tekst: Dz.U. z 2021 r., poz. 854 w związku z art. 436 k.c.).

Uchwała została podjęta na wniosek Rzecznika Finansowego w celu rozstrzygnięcia rozbieżności w orzecznictwie w zakresie odpowiedzialności z OC pojazdów wielofunkcyjnych. Najpierw przez sądy polskie stosowane było ujęcie szerokie ruchu pojazdu, tj. pojęcie to rozumiane było jako ruch pojazdów niezależnie od funkcji jaką pełniły w czasie wypadku (decydująca była praca silnika). Następnie sądy zaczęły stosować tzw. wąskie ujęcie pojazdu w ruchu, co było wynikiem orzecznictwa TSUE (w ujęciu węższym decydowała funkcja pojazdu w momencie zdarzenia). W wyroku z dnia 28 listopada 2017 roku w sprawie C – 514/16 TSUE wskazał, że nie jest objęta zakresem pojęcia „ruchu pojazdów”, o którym mowa w artykule 3 ust. 1 dyrektywy Rady 72/166/EWG (Dz.Urz.UE.L z 1972 r., Nr 103, str. 1) sytuacja, w której ciągnik rolniczy uczestniczył w wypadku, jeżeli w chwili nastąpienia wypadku główna funkcja tego ciągnika nie polegała na wykorzystaniu go w charakterze środka transportu, ale na generowaniu, jako narzędzie pracy, siły napędowej koniecznej do utrzymania w ruchu pompy opryskiwacza herbicydowego. Przy czym zaznaczyć należy, że pojazd w ww. sprawie znajdował się w bezruchu, a jego funkcja sprowadzała się do dostarczania energii niezbędnej do funkcjonowania innej maszyny rolniczej. Sąd Najwyższy w najnowszym orzecznictwie nie staje w sprzeczności z orzecznictwem TSUE, lecz stoi na stanowisku, że należy każdorazowo zastosować linię orzeczniczą TSUE do stanu faktycznego danej sprawy i ocenić czy pojazd był wykorzystywany do swoich normalnych funkcji. Przy badaniu, czy szkoda wynikła z ruchu pojazdu należy brać pod uwagę funkcję, jaką pojazd spełniał, czy stanowił wówczas narzędzie pracy, a za ruch pojazdu należy uznawać wyłącznie szkody wynikające z normalnej funkcji pojazdu. Rolą ciągnika rolniczego jest ciągnięcie wyspecjalizowanych maszyn rolniczych. Jeżeli ciągnik znajduje się w bezruchu, ale jego funkcja sprowadza się do dostarczania energii niezbędnej do funkcjonowania innej maszyny rolniczej, to należy uznać, że pojazd był wykorzystywany do swych normalnych funkcji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2022 roku, I CSK 2353/22).