Uchwała SN znów podniesie składki OC?

Przeczytaj także: Młodzi kierowcy nie mają najgorzej?

Osoby, które przyglądają się pracy Rzecznika Finansowego (dawniej Rzecznika Ubezpieczonych) najpewniej dobrze wiedzą, że dość często występuje on do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie jakiejś kwestii prawnej. Taki wniosek do SN znajduje swoje uzasadnienie, gdy orzecznictwo w sprawach dotyczących produktów finansowych (np. ubezpieczeń) znacząco się od siebie różni.

Ostatnio Rzecznik Finansowy postanowił zapytać Sąd Najwyższy o kolejną kwestię dotyczącą odszkodowań wypłacanych z ubezpieczeń. Tym razem chodzi o to, czy Towarzystwa ubezpieczeniowe powinny wypłacać osobom bliskim zajmującym się ofiarami wypadków drogowych odszkodowania będące ekwiwalentem pracy takich opiekunów. Jeżeli stanowisko SN okaże się korzystne dla opiekunów, to ubezpieczyciele powinni spodziewać się kolejnego wzrostu kosztów związanych z OC.

Rzecznik Finansowy staje po stronie poszkodowanych

Warto zwrócić uwagę, że rozbieżność w orzecznictwie sądów uzasadniająca niedawny wniosek Rzecznika Finansowego o uchwałę Sądu Najwyższego pojawiła się stosunkowo niedawno. Interwencja instytucji pomagającej między innymi rodzinom ofiar wypadków drogowych, stanowi odpowiedź na skargi takich osób. Rzecznik Finansowy zauważył bowiem, że od pewnego czasu zakłady ubezpieczeń częściej zaczęły odmawiać bliskim osób poszkodowanych świadczenia rekompensującego ich pracę jako opiekunów.

„Nierzadko mówimy o osobach, które ze względu na stan zdrowia poszkodowanego i brak perspektyw jego poprawy, przez długie lata pełnią rolę całodobowego opiekuna. W tym kontekście warto nadmienić, że długoletnie opuszczenie rynku pracy negatywnie wpływa na perspektywy zawodowe i zarobki osoby, która po jakimś czasie znów będzie chciała podjąć zatrudnienie (np. ze względu na poprawę zdrowia krewnego albo jego śmierć). Nawet jeśli obrażenia ofiary wypadku drogowego nie wymagają od opiekuna całkowitej lub częściowej rezygnacji z pracy, to taka osoba musi poświęcić swój czas wolny” - wyjaśnia Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.

Rzecznik Finansowy wskazuje, że obowiązek zrekompensowania pracy członka rodziny lub innej osoby bliskiej (w formie opieki nad ofiarą wypadku drogowego) wynika z artykułu 444 paragraf 1 kodeksu cywilnego. Wspomniany przepis mówi, że: „w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty”. Rozumowanie Rzecznika Finansowego popierające roszczenia rodzin ofiar wypadków drogowych bazuje między innymi na argumencie, że brak opieki sprawowanej przez osoby bliskie skutkuje koniecznością odpłatnego zatrudnienia opiekuna. Taki wariant niekoniecznie byłby preferowany przez wielu poszkodowanych. Przykład stanowią chociażby małe dzieci.

Warto nadmienić, że spory opiekunów osób poszkodowanych z zakładami ubezpieczeń dotyczą nie tylko samego uprawnienia do rekompensaty za wykonywaną pracę, ale również jej wysokości.

„Dobrym przykładem jest sytuacja, w której zakład ubezpieczeń wycenił pracę członka rodziny dwa razy niżej od stawki godzinowej pobieranej w danej okolicy przez komercyjnych opiekunów. Takie zaniżone wyceny czasem są korygowane przez sądy powszechne. Nie można wykluczyć, że w ramach swojej uchwały Sąd Najwyższy poda również pewne wskazówki odnośnie tego, jak należy wyceniać pracę osób bliskich, które po wypadku drogowym pełnią rolę opiekunów” - podkreśla Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.

Wkrótce mogą pojawić się roszczenia sprzed kilku lat

Trudno oczywiście z całą pewnością przewidzieć, jakie będzie stanowisko Sądu Najwyższego w opisywanej powyżej sprawie. Dotychczasowe orzecznictwo tej instytucji wskazuje jednak, że istnieją duże szanse na uchwałę korzystną dla rodzin osób poszkodowanych w wypadkach. Aktualna kwestia rekompensat dla opiekunów, w dużej mierze przypomina sprawę ocenianą przez Sąd Najwyższy w marcu 2018 r.

„Wtedy SN zajął stanowisko korzystne dla rodzin ofiar wypadków i uznał, że przysługuje im zadośćuczynienie za krzywdę związaną z brakiem normalnego kontaktu (zobacz uchwały Sądu Najwyższego o sygnaturach III CZP 36/17, III CZP 69/17 i III CZP 60/17). Mowa o sytuacjach, które mają miejsce wtedy, gdy osoba poszkodowana w wypadku drogowym znajduje się w stanie terminalnym lub wegetatywnym, a jej bliscy nie mogą z nią utrzymywać normalnej więzi rodzinnej” - komentuje Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.

Jeżeli Sąd Najwyższy zajmie stanowisko korzystne dla opiekunów osób poszkodowanych w wypadkach drogowych, to taka decyzja prawdopodobnie zostanie przyjęta pozytywnie przez opinię publiczną. W tym kontekście warto powołać się na wysokie poparcie społeczne, jakim cieszył się niedawny strajk niepełnosprawnych oraz ich opiekunów. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że obowiązek refundowania kosztów opieki wykonywanej przez osoby bliskie będzie oznaczał kolejne obciążenie finansowe dla ubezpieczycieli. Będzie ono dotyczyło nie tylko konsekwencji niedawnych wypadków. Mogą się pojawić również znacznie starsze roszczenia.

„W nawiązaniu do tematu warto przypomnieć, że termin przedawnienia roszczeń związanych z przestępstwem (w tym również popełnionym na drodze), aktualnie wynosi aż dwadzieścia lat. Typowy dla większości szkód likwidowanych przy pomocy OC, trzyletni termin przedawnienia również stwarza dla ubezpieczycieli ryzyko napływu dodatkowych roszczeń związanych z opieką nad bliskimi” - podsumowuje Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.